…κι εσύ που δεν έχεις ξαναδεί ποτέ αμφιθέατρο ή που έχεις ξαναβρεθεί εδώ αλλά οριακά έχεις ξεχάσει πώς μοιάζει η σχολή, βρίσκεσαι μάλλον σε μία σύγχυση. Η φοιτητική ζωή απέχει αρκετά και από τη σχολική καθημερινότητα αλλά και από ένα Πανεπιστήμιο μέσα από το Webex. Στην τελική, μπορεί να απέχει ακόμα και από ό,τι έχεις φανταστεί ή ζήσει στις προ-covid εποχές, και τώρα στις πρωτόγνωρες συνθήκες που ανοίγει το Πανεπιστήμιο προσπαθείς να τη ζήσεις όσο πιο φυσιολογικά γίνεται.
Ας δούμε λίγο πώς είναι τα πράγματα:
Η φοιτητική ζωή είναι σε ένα βαθμό συνυφασμένη με την ανεξαρτησία, την ανεμελιά, την αίσθηση ότι μπορείς να κάνεις αυτά που πάντα ήθελες, χωρίς κάποια πίεση ή υποχρεωτικότητα, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε στο σχολείο. Είναι έτσι όμως; Η τωρινή πραγματικότητα μέσα στη σχολή μπορεί να είναι λίγο απογοητευτική: και στο πανεπιστήμιο πλέον κυριαρχεί η νοοτροπία του «να τελειώσεις στην ώρα σου», να παίρνεις ψηλούς βαθμούς μόνο, να βγεις γρήγορα στην αγορά εργασίας, να κυνηγάς διακρίσεις κι άλλα προσόντα, τρέχοντας σε σεμινάρια, φροντιστήρια, συνέδρια, πολλές φορές παραμερίζοντας τις ανάγκες σου για κοινωνικοποίηση, πολιτικοποίηση, ελεύθερο χρόνο ή και… τεμπελιά. Όλο αυτό, θα δεις πως μπορεί να γίνει πολύ πιεστικό και αγχωτικό, ειδικά αν λάβεις υπόψη ότι η «νοοτροπία» αυτή ενισχύθηκε και εδραιώθηκε με το πρόσφατα ψηφισμένο όριο σπουδών στα ν+2 έτη, που επιβάλλει ακόμα πιο εντατικούς ρυθμούς σπουδών, αφού σε απειλεί με διαγραφή αν δεν προλάβεις να πάρεις πτυχίο με τη συμπλήρωση του ορίου σπουδών. Κι όμως, πολλά πράγματα μπορεί να τύχουν που να σε κάνουν να «ξεφύγεις» από τον αυστηρά προκαθορισμένο σχεδιασμό σου: από έναν καθηγητή του οποίου το μάθημα δεν περνιέται όσες φορές κι αν ξεκοκαλίσεις το βιβλίο, το να χρειάζεσαι το χρόνο σου για να κατανοήσεις την ύλη, ένα θέμα υγείας, μία κακή εξεταστική, ή μέχρι το να θες απλά να χαλαρώσεις για ένα διάστημα. Και να προστεθεί σε όλο αυτό, ότι τα τελευταία χρόνια οι οικονομικές ανάγκες αναγκάζουν πολλούς από εμάς να δουλεύουμε ενώ σπουδάζουμε, για να τα βγάλουμε πέρα, πράγμα που δυσκολεύει τη συνεπή παρακολούθηση και ολοκλήρωση των σπουδών.
Και κάπως έτσι, μένουν ελάχιστα, έως καθόλου περιθώρια για να αναπτυχθεί μια συλλογική αντίληψη μέσα στο Πανεπιστήμιο. «Βγάλ’τα πέρα μόνος σου» είναι μάλλον το μότο των σύγχρονων σπουδών, αφού ο χρόνος και η διάθεση για κάτι διαφορετικό -μία παράσταση διαμαρτυρίας στην καθηγήτρια που σου φέρθηκε άσχημα, μία πορεία μια Πέμπτη πρωί, μία Γενική Συνέλευση- φαίνεται να μην υπάρχουν. Μήπως τελικά, η πραγματικότητα στις σχολές διαμορφώνεται προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά και με αυτόν τον στόχο;
Πέραν αυτών, θα συνειδητοποιήσεις αρκετά σύντομα πως οι ανάγκες σου ως φοιτητή/τριας δεν πρόκειται να καλυφθούν επαρκώς από τις λεγόμενες «φοιτητικές παροχές». Κι αυτό γιατί -πολύ απλά- κυβέρνηση ανέβαινε, κυβέρνηση κατέβαινε, τα λεφτά που δίνονταν διαχρονικά για την παιδεία είναι απελπιστικά ανεπαρκή. Όπως είναι λοιπόν λογικό, όταν τα ποσά για τη μέριμνα όλο και μειώνονται, για να βρεις ένα δωμάτιο στις εστίες πρέπει να βρίσκεσαι σε πραγματική ένδεια, ενώ ακόμα και αν εξασφαλίσεις τη στέγασή σου εκεί, το ζεστό νερό, το σαπούνι, το ρεύμα, η θέρμανση, η έλλειψη αστυνομικών που μπουκάρουν στο σπίτι σου Παραμονή Πρωτοχρονιάς -ω ναι, συνέβη κι αυτό πέρυσι- δεν είναι καθόλου δεδομένα! Αντίστοιχα, η σίτιση στη λέσχη απέχει πολύ από το ποιοτικό, υγιεινό φαγητό που θα έπρεπε να μας εξασφαλίζεται. Αλλά εντάξει, ας μην γκρινιάζουμε! Λεφτά δεν υπάρχουν, τι να κάνουμε… ή μήπως υπάρχουν; Και τα 30.000.000 για την Πανεπιστημιακή Αστυνομία; Και τα τόσα εκατομμύρια που θα δοθούν για την εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης στις σχολές και τις ηλεκτρονικές πύλες; Δείχνουν ότι υπάρχουν λεφτά αλλά όχι βούληση, από μια κυβέρνηση που δεν νοιάζεται αν θα έχεις μία στέγη πάνω απ’το κεφάλι σου, αρκεί να δείχνεις το πάσο σου στην είσοδο, σαν καλός και υπάκουος νεαρός.
Και πάμε να μιλήσουμε τώρα ειδικότερα για τα… καθ’ημάς. Η Νομική είναι μια σχολή που μπορεί να σου προσφέρει χρήσιμες και πλούσιες γνώσεις. Είναι σίγουρο ότι είτε ήταν πάντα το όνειρο σου είτε βρέθηκες εδώ από σπόντα, όλο και κάτι θα βρείς να σε εμπνεύσει, όσον αφορά το γνωστικό αντικείμενο. Εξίσου βέβαιο, όμως, είναι πως πολλές φορές θα απογοητευτείς (αν δεν έχεις ήδη) από τον άοσμο κι άχρωμο τρόπο που γίνονται οι παραδόσεις, κατάσταση που χειροτέρευσε κατά τη διάρκεια των ηλεκτρονικών διαλέξεων. Δεν είναι λίγες οι φορές, παρά τις όποιες εξαιρέσεις, που οι καθηγητές παραδίδουν τα μαθήματα τους χωρίς καμία μεταδοτικότητα, σα να απευθύνονται σε ένα απλό κοινό που (οφείλει να) παρακολουθεί παθητικά. Η αντίληψη κάποιων διδασκόντων πως ενσαρκώνουν την απόλυτη αυθεντία πολύ συχνά αποτελεί το «συνήθη ύποπτο» για τον αποκλεισμό της ενεργητικής συμμετοχής μας ως φοιτήτ(ρι)ες στο μάθημα, είτε με τη μορφή ερωτήσεων, είτε με τη μορφή συζήτησης κι αμφισβήτησης. Κι όμως, η επερώτηση, ως διαδικασία αλληλεπίδρασης εντός της πανεπιστημιακής αίθουσας, μεταξύ φοιτητ(ρι)ων, είναι αναγκαία. Συνδέοντας τη με το νομικό αντικείμενο, είναι σημαντικό να έχουμε όλες κι όλοι στο νου μας ότι αυτό που σπουδάζουμε δεν είναι μια επιστήμη, με την έννοια του αληθινού, του αδιαμφισβήτητου και του απόλυτου. Αντιθέτως, το “δίκαιο”, και κατ’επέκταση οι εκάστοτε νόμοι που το αποτυπώνουν, είναι κοινωνικά κατασκευάσματα, που μεταβάλλονται στο χρόνο κι ανάλογα τις κοινωνικές συνθήκες κι αντιλήψεις που επικρατούν. Επομένως, το ότι κάτι αποτελεί ψηφισμένο νόμο δεν συνεπάγεται απαρέγκλιτα ότι είναι και δίκαιο, κι ανάποδα, ένα κοινωνικό αίτημα που συγκρούεται με την κρατούσα άποψη για τη δικαιοσύνη, δεν σημαίνει ότι αυτομάτως είναι κι άδικο. Ο νόμος, έτσι, φαίνεται πως δεν είναι πανάκεια, αλλά η κρίση του αν είναι “καλός” ή “κακός” καθορίζεται από το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε και τις κοινωνικές αντιλήψεις που υπηρετεί κι ενισχύει. Μια τέτοια συνειδητοποίηση μας επιτρέπει να φιλτράρουμε, να αξιολογούμε κι ενίοτε να απορρίπτουμε τη γνώση που παίρνουμε στη σχολή, να καταλαβαίνουμε εάν αυτό που μαθαίνουμε είναι παρωχημένο ή όχι και, κατά συνέπεια, να μπορούμε να αναπτύξουμε τη δική μας κρίση για την κοινωνική ή μη χρησιμότητα κι αξία των γνώσεων αυτών.
Επομένως, εκεί που θέλουμε να καταλήξουμε, είναι πως το… «φοιτητηλίκι» είναι μια από τις πιο όμορφες και ξένοιαστες περιόδους της ζωής σου. Ή έστω, πρέπει να είναι! Είναι η περίοδος που τα όνειρα σου θεριεύουν και διψάς να τα υλοποιήσεις. Γι’αυτό λοιπόν έχει σημασία να μην κάνουμε ούτε βήμα πίσω από το να διεκδικούμε σπουδές βιώσιμες, ένα πανεπιστήμιο προσαρμοσμένο στις ανάγκες μας, μια ζωή με αξιοπρέπεια. Και τις διεκδικήσεις αυτές, μόνο παλεύοντας όλες κι όλοι μαζί μπορούμε να τις κάνουμε πραγματικότητα!
ΑΡιστερή ΕΝότητα Νομικής Αθήνας 